Xung quanh 1 cuộc chiến, tuỳ thuộc vào thông tin mỗi người nhận được sẽ có những góc nhìn khác nhau, hãy tôn trọng điều đó và tôn trọng nhau. Hi vọng mọi người được tiếp cận nhiều nguồn thông tin khách quan để có thể hiểu sâu hơn về bản chất cuộc chiến và bớt sự thù hằn.
Năm 1979, chế độ quân chủ kéo dài 2.500 năm của Iran đã sụp đổ chỉ trong 14 ngày.
Vua Iran, từng là đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ, đã bị lưu đày.
Một giáo sĩ lưu vong, Ruhollah Khomeini, đã trở về. Và Trung Đông không còn như trước nữa kể từ đó.
Sau đây là câu chuyện về cách Cách mạng Hồi giáo Iran làm rung chuyển trật tự toàn cầu:
Sự sụp đổ của chế độ quân chủ Iran không phải là đột ngột. Mọi chuyện dần dần sáng tỏ, rồi lại sáng tỏ cùng một lúc. Trong nhiều thập kỷ, vua Iran được Hoa Kỳ hậu thuẫn đã cố gắng hiện đại hóa đất nước với tốc độ chóng mặt. Nhưng ông đã đánh giá thấp sức mạnh của tôn giáo, sự oán giận và cách mạng.
Shah, Mohammad Reza Pahlavi, lên ngôi vào năm 1941. Được giáo dục tại Thụy Sĩ, thông thạo tiếng Pháp và được phương Tây yêu mến, ông mơ ước biến Iran thành một đế chế hiện đại. Dầu mỏ sẽ tài trợ cho ý tưởng đó. Vũ khí của Hoa Kỳ sẽ bảo vệ đất nước họ. Và phương Tây hóa sẽ định nghĩa nền chính trị, văn hoá của Iran… tới đây chắc nhiều sẽ thấy có sự quen thuộc như UAE!
Nhưng ẩn sau vẻ ngoài hào nhoáng của quá trình hiện đại hóa, áp lực đang gia tăng. Cuộc cải cách ruộng đất của ông đã đảo lộn chế độ phong kiến. Chính sách thế tục của ông khiến giới tăng lữ tức giận. Và cảnh sát mật của ông (SAVAK) đã tra tấn những người bất đồng chính kiến. Ngay cả việc che mặt cũng trở thành điểm nóng chính trị.
Đối thủ đáng gờm nhất của Ông là ai?
Một giáo sĩ trầm tính, khắc khổ tên là Ruhollah Khomeini. Từ nơi lưu vong, Khomeini đã viết và rao giảng về một nước Cộng hòa Hồi giáo, nơi tôn giáo và chính trị là một. Cuốn sách “Chính phủ Hồi giáo” của ông đã bị cấm ở Iran nên nó đã lan truyền ngầm.
Shah nghĩ rằng các giáo sĩ là đồng minh của mình. Suy cho cùng, họ ghét chủ nghĩa cs. Nhưng đó là lỗi của ông. Bằng cách đàn áp phe đối lập thế tục và trao quyền cho giới tinh hoa tôn giáo, ông vô tình trao cho họ cơ sở hạ tầng cho cách mạng.
Khomeini bị lưu đày vào năm 1964. Đầu tiên là sang Iraq, sau đó cuối cùng là sang Pháp.
Nhưng sự lưu vong đã mang lại cho ông quyền lực. Từ một vùng ngoại ô yên tĩnh bên ngoài Paris, ông đã ghi âm các bài phát biểu, tuồn băng cassette vào Iran và truyền cảm hứng cho cả một thế hệ bằng sự bất chấp của mình.
Vào năm 1978, một cuộc cách mạng đã nổ ra.
• Các cuộc biểu tình quần chúng nổ ra
• Các cuộc đình công làm tê liệt nền kinh tế
• Những người biểu tình hô vang: “Giết chết Shah”
Mỗi đám tang đều biến thành một cuộc biểu tình. Mỗi cuộc đàn áp lại dẫn đến nhiều người tử vì đạo hơn.
Chế độ quân chủ đang dần tan rã.
Vào ngày 16 tháng 1 năm 1979, Shah chạy trốn khỏi Iran. Đó là sự kết thúc của chế độ quân chủ kéo dài 2.500 năm.
“Vua của các vị vua” lên máy bay đi lưu vong.
Và chỉ 14 ngày sau, Khomeini đã quay trở lại. Hàng triệu người đổ ra đường để chào đón ông trở về.
Đây không chỉ là sự thay đổi chế độ.
Đó là sự đảo ngược quyền lực hoàn toàn:
• Giáo sĩ lưu vong chiến thắng
• Hoàng đế Tây hóa đã biến mất
• Nhà thờ Hồi giáo thay thế cung điện
• Kinh Quran thay thế hiến pháp
Iran đã trở thành quốc gia thần quyền hiện đại đầu tiên trên thế giới.
Sóng xung kích có sức lan tỏa trên toàn cầu.
• Các quan chức Hoa Kỳ đã bị choáng váng
• Ả Rập Saudi trở nên lo lắng
• Động lực của Chiến tranh Lạnh đã thay đổi
• Và dầu mỏ của Iran, trước đây chảy tự do sang phương Tây giờ đã được vũ khí hóa
Sự trỗi dậy của Khomeini đã định hình lại địa chính trị chỉ sau một đêm.
Nhưng bên trong Iran, cuộc cách mạng rất phức tạp.
Những người theo chủ nghĩa dân tộc thế tục, cộng sản và tự do đều đã giúp lật đổ Shah. Nhưng Khomeini đã hành động nhanh chóng. Ông đã thanh trừng các đối thủ, đàn áp bất đồng chính kiến và thực hiện Vilayat-e Faqih, một chế độ cai trị của giáo sĩ. Tầm nhìn của ông là không thể thương lượng.
Năm 1980, Shah qua đời khi lưu vong.
Một vị vua mắc bệnh ung thư, được chôn cất tại Cairo. Năm 1989, Khomeini qua đời tại Tehran. Được chôn cất như một anh hùng và được hàng triệu người vây quanh.
Cuộc cách mạng Iran năm 1979 không chỉ là một cuộc nổi dậy.
Đó là một bước ngoặt.
• Nó kết thúc triều đại Pahlavi
• Nó đã tạo ra một loại nhà nước mới
• Và nó thách thức sự kìm kẹp của phương Tây đối với Tây Á
Thế giới vẫn đang phải sống chung với những hậu quả của nó.
Cuộc cách mạng Iran năm 1979 không chỉ mang tính địa chính trị — mà còn mang tính thần học. Khi một quốc gia hoàn toàn dựa vào tôn giáo do con người tạo ra, hậu quả sẽ còn vang vọng qua nhiều thế hệ. Phương Tây không chỉ bị thách thức về mặt chính trị — mà còn không được chuẩn bị về mặt tinh thần.
Ý kiến của bạn